اهمیت کنترل کیفیت آب مقطر در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی بر اساس استاندارد ISO 15189

سهراب ابراهیمی

تاریخ انتشار: 1404/06/18

آب مقطر یکی از حیاتی‌ترین مواد مصرفی در آزمایشگاه‌های پزشکی است که کیفیت آن تأثیر مستقیمی بر صحت نتایج آزمایش‌ها دارد. در این مطلب، به بررسی ویژگی‌های آب مقطر استاندارد، خطرات ناشی از آلودگی یا تغییر خواص آن، و الزامات کنترل کیفیت طبق استاندارد ISO 15189 پرداخته‌ایم. این مقاله برای مدیران و صاحبان آزمایشگاه‌ها طراحی شده تا با آگاهی کامل، از بروز خطاهای آزمایشگاهی

💧 نقش حیاتی آب مقطر در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی ( بخش اول)

مقدمه

در محیط‌های آزمایشگاهی، دقت و صحت نتایج آزمایش‌ها وابسته به کیفیت مواد مصرفی است. یکی از مهم‌ترین این مواد، آب مقطر است. اگر آب مقطر دچار آلودگی یا تغییر در ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی شود—مانند افزایش هدایت الکتریکی (Conductivity)، سختی (TDS) یا pH—می‌تواند باعث بروز خطاهای جدی در نتایج آزمایش‌های بیماران شود.

چرا آب مقطر باید کنترل شود؟

آب مقطر در آزمایشگاه‌ها برای تهیه محلول‌ها، شست‌وشوی ابزار، تغذیه دستگاه‌های اتوکلاو، و انجام تست‌های حساس مانند PCR یا الکتروفورز استفاده می‌شود. وجود یون‌ها، نمک‌ها یا آلودگی‌های میکروبی در آب می‌تواند باعث:

اختلال در واکنش‌های شیمیایی معرف‌ها
رسوب در تجهیزات حساس و کاهش عمر آن‌ها
تولید نتایج نادرست یا متناقض در آزمایش‌های بالینی

ویژگی‌های آب مقطر استاندارد

آب مقطر مناسب برای آزمایشگاه باید:

فاقد یون‌ها و مواد محلول باشد ( سختی نزدیک به صفر)
هدایت الکتریکی بسیار پایین داشته باشد
pH خنثی (حدود ۷) داشته باشد
بدون رنگ، بو و آلودگی میکروبی باشد

نگهداری و پایش کیفیت

برای حفظ کیفیت آب مقطر، باید:

از ظروف مناسب (پلی‌اتیلن یا شیشه‌ای) استفاده شود
در محیط تاریک و خنک نگهداری شود
به‌صورت دوره‌ای با دستگاه‌های هدایت‌سنج، pH متر و میکروسکوپ بررسی شود

ارتباط با استاندارد ISO 15189

استاندارد بین‌المللی ISO 15189 که برای اعتبارسنجی آزمایشگاه‌های پزشکی تدوین شده، تأکید ویژه‌ای بر کنترل کیفیت منابع مصرفی دارد. در این استاندارد، آزمایشگاه‌ها موظف‌اند: